Popularny program „Czyste Powietrze” wciąż się rozwija. Na drugą połowę roku zapowiadane są kolejne modyfikacje uwzględniające zmieniające się warunki geopolityczne i rynkowe, które jako podstawę zakładają eliminację strat ciepła. 15 lipca MKiŚ wprowadził też nowe rozwiązanie finansowe. Właściciele domów jednorodzinnych ubiegający się dotację na wymianę starego pieca oraz ocieplenie domu otrzymają prefinansowanie, czyli wypłatę pieniędzy jeszcze przed rozpoczęciem remontu. „Z wyprzedzeniem” można będzie dostać do 50 proc. maksymalnej możliwej kwoty dotacji.
Program priorytetowy „Czyste Powietrze” od czasu jego uruchomienia we wrześniu 2018 r. podlega stałej analizie i ewaluacji – co ma wspierać główny cel, czyli wymianę kotłów na paliwa stałe na nowocześniejsze źródła ciepła wraz z kompleksową termomodernizacją budynków mieszkalnych.
Aktualizacja ma przede wszystkim stanowić zachętę dla osób, które będą wnioskować o dotację na wymianę źródła ciepła i termomodernizację budynku mieszkalnego, tak aby zaplanowana do realizacji inwestycja w efekcie doprowadziła do znacznego ograniczenia zużycia ciepła niezbędnego do ogrzania budynku.
„Czyste Powietrze+”
Proponowana zasada prefinansowania to kolejna zmiana, która uwzględnia trudną sytuację na rynku, w tym inflację i rosnące ceny nośników energii. Teraz beneficjenci nie będą musieli czekać na pieniądze – dostaną je relatywnie szybko po złożeniu wniosku o dotację.
Istotą zmiany jest przedpłata, czyli uruchomienie dotacji jeszcze przed rozpoczęciem inwestycji, co pomoże osobom najuboższym. Tym, którzy chcą wymienić piec w swoim domu, ale często nie mają pieniędzy, żeby sfinansować taką inwestycję z własnych środków. Na te działania przeznaczono kwotę 1,8 mld zł. Ministerstwo liczy na to, że jeszcze tego lata i tej jesieni rozpoczną się remonty w polskich domach, a ponad 37 tys. rodzin w całej Polsce może skorzystać z programu i przejść na bardziej ekologiczne źródła ogrzewania swoich domów.
Nowe rozwiązanie jest skierowane do beneficjentów 2) i 3) części programu „Czyste Powietrze” i będzie dostępne tylko dla nowych osób składających wniosek o dofinansowanie. Warunkiem wypłaty prefinansowania ma być przesłanie, wraz z wnioskiem o dotację, umowy zawartej z wykonawcą na przeprowadzenie konkretnych prac. W ramach realizowanego przedsięwzięcia możliwe będzie zawarcie do trzech umów z wykonawcami. Mogą one zostać dostarczone na etapie uzupełniania wniosku, na co wnioskodawca będzie miał 10 dni roboczych. Prefinansowanie w wysokości do 50 proc. najwyższej możliwej wysokości dotacji, przypadającej dla danego wykonawcy, będzie wypłacane bezpośrednio na jego konto, zgodnie z maksymalnymi poziomami dofinansowania oraz warunkami programu.
Dokumenty trzeba składać wyłącznie za pośrednictwem generatora wniosków o dofinansowanie NFOŚiGW (GWD) – z możliwością podpisania wniosku elektronicznie profilem zaufanym, a w przypadku braku takiego podpisu, po przesłaniu wersji elektronicznej wniosku, wydrukowania formularza, ręcznego podpisania i przesłania pocztą lub przekazania za pośrednictwem punktu informacyjno-konsultacyjnego w gminie. Sam wniosek o dofinansowanie (jego formularz) zostanie poszerzony o dodatkowe warunki związane z prefinansowaniem, jeśli wnioskodawca zadeklaruje chęć skorzystania z tego finansowego udogodnienia.
Rozpatrzenie wniosku zainteresowanej osoby powinno trwać do 14 dni. Następnie w ciągu dwóch tygodni od zawarcia umowy z beneficjentem będzie uruchomiona transza zaliczkowa na konto wykonawcy, czyli 50 proc. przyznanej wartości dotacji jako część jego wynagrodzenia. Po zrealizowaniu całego przedsięwzięcia właściciel remontowanego domu jednorodzinnego złoży końcowy wniosek o płatność, zawierający ostateczną fakturę, protokół odbioru, który będzie dokumentował wykonanie całości prac oraz potwierdzenie uregulowania wkładu własnego przez beneficjanta. Rozpatrzenie wniosku o płatność przez właściwy terytorialnie wojewódzki fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej, wraz z wypłatą pozostałych pieniędzy z dotacji, powinno nastąpić w ciągu 30 dni od daty złożenia dokumentu przez beneficjenta.
„Poprzez program «Czyste Powietrze» nie tylko ochronimy środowisko naturalne i tym samym zdrowie Polaków, ale także zwiększamy oszczędności finansowe w domowych budżetach. Ta idea przyświeca nam od początku realizacji programu, który jest największym projektem proekologicznym, służącym skutecznej walce ze smogiem w naszym kraju. Cel pozostaje niezmienny: poprawa jakości powietrza i zmniejszenie emisji do atmosfery gazów cieplarnianych, natomiast zmiany w elastyczny sposób odnoszą się do rynkowego otoczenia, w którym program obecnie funkcjonuje” – podkreśla minister klimatu i środowiska Anna Moskwa.
„Czyste Powietrze” – kolejne zmiany
Zgodnie z nazwą program „Czyste Powietrze” dotyczy szeregu działań, których skutkiem ma być lepszy stan powietrza w Polsce. Chodzi o systematyczną i skuteczną eliminację największego źródła smogu poprzez wymianę starych pieców i kotłów na paliwo stałe oraz termomodernizację domów jednorodzinnych. Projekt prowadzony przez NFOŚiGW proponuje nie tylko wsparcie wymiany urządzeń grzewczych i ocieplenia budynków, ale także zastosowanie kompleksowych rozwiązań, w tym dofinansowanie dokumentacji, na przykład audytu energetycznego, który umożliwia ocenę stanu domu i wskazuje, jakie prace należy wykonać, aby budynek był efektywny energetycznie. Korzyści ekologiczne wynikające z zastosowania nowych, przewidzianych w programie nisko- i zeroemisyjnych źródeł ciepła, jak i technologii, muszą być oczywiste i wymierne, także w sensie ekonomicznym.
Według planu, najbliższe i najpilniejsze modyfikacje programu „Czyste Powietrze” mają być wdrożone na przełomie III i IV kwartału 2022 r. Warto dodać, że program jest zarazem przygotowywany do absorpcji środków zewnętrznych z Krajowego Planu Odbudowy (KPO) oraz programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021–2027 (FEnIKS), stanowiącego kontynuację dwóch wcześniejszych Programów Operacyjnych Infrastruktura i Środowisko 2007–2013 oraz 2014–2020 (POIiŚ). W tym zakresie również trwają jeszcze prace – tak, aby zachować łatwość aplikowania do programu, a jednocześnie, aby zaplanowane środki finansowe mogły być wykorzystane zgodnie z warunkami programów zatwierdzonymi przez Komisję Europejską.
W obliczu coraz większych wyzwań klimatycznych, ekologicznych i ekonomicznych, program „Czyste Powietrze” będzie systematycznie ewoluował, a poważne zmiany w jego treści wymagają wielu uzgodnień ze wszystkimi interesariuszami, w tym również wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej (które są realizatorami programu w poszczególnych regionach) oraz z bankami, które – oprócz gmin – uczestniczą w realizacji programu.
NFOŚiGW uruchomił też nowy program pod nazwą „Ciepłe Mieszkanie”, komplementarny wobec „Czystego Powietrza”. Bazuje on na doświadczeniach i wnioskach z pilotaży skierowanych do właścicieli budynków wielorodzinnych, które od ubiegłego roku są prowadzone na terenie województwa zachodniopomorskiego i dolnośląskiego, a także śląskiego (gmina Pszczyna).
Obecnie w programie można otrzymać z NFOŚiGW dotacje na wymianę źródeł ciepła i termomodernizację domu w wysokości: do 30 000 zł dla podstawowego poziomu dofinansowania, 37 000 zł dla poziomu podwyższonego oraz 69 000 zł dla najwyższego poziomu. Oferta jest skierowana do właścicieli lub współwłaścicieli jednorodzinnych budynków mieszkalnych lub wydzielonych w domach jednorodzinnych lokali mieszkalnych z wyodrębnioną księgą wieczystą. Dotacja z NFOŚiGW obejmuje wymianę starych i nieefektywnych pieców na paliwo stałe na nowoczesne źródła ciepła spełniające najwyższe normy, a także przeprowadzenie gruntownych prac termomodernizacyjnych budynku, w tym jego ocieplenie oraz wymianę drzwi i okien.
Źródło: MKiŚ, NFOŚiGW
