Od 2017 r. w naszym kraju obserwuje się niepokojące zjawisko spadku przeciętnej długości życia Polaków oraz wzrost liczby zgonów. W 2018 roku zmarło niemal 414 tys. osób – najwięcej od czasów II wojny światowej. W 2019 r. liczba ta utrzymała się na wysokim poziomie 410 tys. osób. W dużej części ma to związek ze wzrostem liczby zgonów seniorów z powojennego wyżu demograficznego. Jednak jak podaje Narodowy Fundusz Zdrowia w swoim raporcie na temat analizy przyczyn zgonów, wzrost jest zbyt duży, aby wytłumaczyć go wyłącznie starzeniem się społeczeństwa. Przyczyną tego zjawiska jest m.in. zła jakość powietrza.
Związek pomiędzy wysokim stężeniem pyłów PM10 a zwiększoną liczbą zgonów jest szczególnie widoczny w okresie zimowym. Szacuje się, że w Polsce z tego powodu rocznie umiera ok. 40 tys. osób.
Walka ze smogiem nie powinna kończyć się zakupem specjalistycznej maseczki czy filtrów powietrza. Rozwiązywanie problemu należy rozpocząć od zwalczania przyczyn, a nie skutków. I to na naszym własnym podwórku.
Wbrew intuicji głównym źródłem smogu nie jest bowiem przemysł, a gospodarstwa domowe. Według danych ponad 3 miliony budynków jednorodzinnych w Polsce posiada przestarzałe i mało wydajne kotły na węgiel i drewno. To właśnie te paliwa stałe najbardziej przyczyniają się do powstawania smogu. Domowe systemy grzewcze odpowiadają za około 43% szkodliwego dla zdrowia pyłu PM2,5 oraz aż za 87% emisji wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, w tym rakotwórczego benzopirenu. Dlatego tak ważne jest, aby całkowicie zrezygnować z tego typu ogrzewania.
Drugim sposobem na zapobieganie powstawania smogu jest zwiększanie efektywności energetycznej budynku. Jest ona definiowana jako stosunek ilości energii zaoszczędzonej w porównaniu do energii zużywanej. Według obliczeń z budynku może uciekać nawet do 50% ciepła. Przyczyną tego zjawiska jest niewłaściwa szczelność i nieodpowiedni dobór izolacji oraz występowanie mostków termicznych. Szacuje się, że ponad 70% domów jednorodzinnych w Polsce nie posiada żadnej izolacji cieplnej lub jest bardzo słabo ocieplona. Przy nieodpowiednio zaizolowanym budynku zużywa się więcej paliwa do jego ogrzania, co bezpośrednio przyczynia się do powstawania smogu. Ocieplenie ścian, dachu czy wymiana starych okien na nowe może znacznie zredukować straty ciepła i przyczynić się do ochrony środowiska. Przy okazji pozwoli zaoszczędzić właścicielom sporo pieniędzy. Natomiast osoby rozpoczynające budowę własnego domu powinny zwrócić szczególną uwagę na projekt izolacji, dobór odpowiednich materiałów, a także na precyzyjne wykonawstwo. Tylko jednoczesne spełnienie tych kilku warunków pozwoli nam skutecznie przeciwdziałać zanieczyszczeniu powietrza.
Warto przy tym podkreślić, że modernizację źle zaizolowanego budynku należy zacząć od ocieplenia przegród i wymiany okien, a dopiero w dalszej kolejności pomyśleć o wymianie kotła. Najpierw musimy bowiem zmniejszyć zapotrzebowanie na ciepło w domu, a następnie dobrać odpowiednią moc kotła lub innego rozwiązania grzewczego. Odwrotna kolejność działań nie pozwoli osiągnąć lepszej efektywności energetycznej budynku. Co więcej, poprzestanie na samej wymianie źródła ciepła, bez ocieplenia przegród, może skończyć się nawet wzrostem kosztów ogrzewania – lepszy kocioł wymaga przecież lepszego surowca. Niestety przy nieocieplonych przegrodach i nieszczelnych oknach musimy go spalać tyle samo lub więcej, ponosimy więc większe koszty.
Źródła:
1. https://www.isover.pl/news/materialy-izolacyjne-skuteczne-narzedzie-do-walki-ze-smogiem
2. Materiały Ministerstwa Rozwoju
3. Raport NFZ “Analiza przyczyn wzrostu liczby zgonów w Polsce w 2017 roku”
Autor: Nicola Hariasz
