Program StopSmog jest realizowany na podstawie ustawy z dnia 6 grudnia 2018 r. o zmianie ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów. Ustawa weszła w życie w dniu 11 lutego br.
Program StopSmog uruchomił mechanizm finansowania przedsięwzięć termomodernizacji jednorodzinnych budynków mieszkalnych połączonych z wymianą przestarzałych, wysokoemisyjnych źródeł ogrzewania w gospodarstwach domowych dotkniętych zjawiskiem ubóstwa energetycznego.
Program został zaplanowany do realizacji na lata 2019-2024. Przewiduje ścisłą współpracę finansowo-organizacyjną pomiędzy rządem a samorządami gminnymi, która zapewnia finansowanie przedsięwzięć niskoemisyjnych ze środków publicznych do 100% wartości.
Mechanizm współfinansowania przedsięwzięć niskoemisyjnych pomiędzy rządem a samorządem w formacie: do 70% – rząd, do 30% – gmina.
Program StopSmog obejmuje finansowanie w jednorodzinnych budynkach mieszkalnych:
- wymiany urządzeń lub systemów grzewczych na spełniające standardy niskoemisyjne,
- likwidacji urządzeń lub systemów grzewczych oraz przyłączanie do sieci ciepłowniczej lub gazowej,
- termomodernizacji.
Oprócz kosztów inwestycyjnych, projekt obejmuje także współfinansowanie działań pozainwestycyjnych, niezbędnych do zapewnienia prawidłowej realizacji porozumienia. Są to m.in. koszty projektów i dokumentacji, audytów energetycznych oraz koszty związane z funkcjonowaniem w gminie usług doradztwa energetycznego. Maksymalny średni koszt kompleksowej termomodernizacji jednorodzinnego budynku mieszkalnego współfinansowany w ramach programu wynosi 53 000 zł.
Zobacz: Najnowsze zmiany w programie “Czyste Powietrze”
Działaniem poprzedzającym pozyskanie przez gminę finansowania z jego środków jest ustanowienie przez gminę gminnego programu niskoemisyjnego. Jest to plan działań na rzecz ograniczenia emisji zanieczyszczeń i poprawy jakości powietrza w gminie.
Podstawowe warunki realizacji
Przedsięwzięcia niskoemisyjne ujęte w gminnym programie niskoemisyjnym będą realizowane w drodze porozumienia, zawieranego przez ministra właściwego do spraw gospodarki z gminą maksymalnie na okres 3 lat, która spełnia lub zadeklaruje spełnienie m.in. następujących 5 podstawowych warunków:
- obowiązywanie na jej obszarze “uchwały antysmogowej“, zgodnie z art. 96 ustawy – Prawo ochrony środowiska,
- objęcie przedsięwzięciami niskoemisyjnymi nie mniej niż 2% i nie więcej niż 12% łącznej liczby budynków mieszkalnych jednorodzinnych na obszarze gminy. Warunek ten nie dotyczy miast, których liczba mieszkańców przekracza 100 tys.
- przedsięwzięcia niskoemisyjne muszą zapewnić uzyskanie wymiernego efektu – wymiany lub likwidacji urządzeń / systemów grzewczych na spełniające standardy niskoemisyjne w nie mniej niż 80% budynków mieszkalnych jednorodzinnych,
- szacowane zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło grzewcze liczone łącznie dla wszystkich przedsięwzięć niskoemisyjnych wyniesie nie mniej niż 50% energii finalnej,
- gmina zobowiązuje się do zapewnienia środków w wysokości 30% kosztów realizacji porozumienia. W przypadku miast, których liczba mieszkańców przekracza 100 tys., wysokość zobowiązania będzie wynosić więcej niż 30% kosztów realizacji porozumienia.
W celu realizacji inwestycji w budynku jednorodzinnym gmina zawiera umowę z mieszkańcem, w której określa m.in.:
- zakres, adres i termin realizacji przedsięwzięcia niskoemisyjnego,
- obowiązki gminy i beneficjenta związane z jego realizacją,
- warunki i tryb zwrotu kosztów tego przedsięwzięcia w przypadku naruszenia warunków ustawy,
- koszt przedsięwzięcia niskoemisyjnego, w tym ewentualną wysokość i formę wkładu własnego beneficjenta,
- wymagane zgody,
- datę zakończenia realizacji porozumienia, która jest istotna ze względu na rozpoczęcie 10-letniego okresu utrzymania efektu przedsięwzięcia niskoemisyjnego.
Na podstawie ustawy, gmina może ustanowić dla beneficjentów dodatkowe zasady udziału w programie w formie regulaminu. Indywidualne warunki ustalane są przez każdą gminę odrębnie.
W ustawie określono także warunki, jakie muszą być spełnione przez beneficjentów dotyczące m.in. następujących kwestii: własnościowych, dochodowych i majątkowych (określenie kryterium dochodowego i majątkowego), faktycznego zamieszkiwania w budynku, w którym będzie realizowane przedsięwzięcie niskoemisyjne, wyrażenia zgody na udostępnienie swojego budynku lub lokalu w celu przeprowadzenia robót budowlanych dotyczących realizacji przedsięwzięcia niskoemisyjnego, zainstalowania mikroinstalacji oraz zgody na poddanie się weryfikacji przestrzegania warunków umowy zawartej między gminą a beneficjentem oraz przepisów ustawy.
Budżet programu do 2024 r. wyniesie ok. 1,2 mld złotych (w tym współfinansowanie ze strony samorządów). Środki na współfinansowanie z budżetu państwa przedsięwzięć niskoemisyjnych będą pochodzić z Funduszu Termomodernizacji i Remontów prowadzonego przez Bank Gospodarstwa Krajowego.
